سیستم آبیاری قطره ای (Drip irrigation) یکی از موثرترین روش های آبیاری مدرن است که می تواند تاثیر چشمگیری در راندمان مصرف آب داشته باشد.
با توجه به محدودیت های منابع آبی کشور، گرایش کشاورزان به سیستم های آبیاری مدرن با بازدهی بیشتر افزایش یافته است، از جمله پر بازده ترین روش ها در این زمینه آبیاری قطره ای است که به میزان زیادی از هدر رفت آب جلوگیری می کند و همچنین سبب افزایش عملکرد نهایی نیز می گردد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی بیشتر این سیستم بپردازیم و با اجزا و تجهیزات مختلف آن بیشتر آشنا خواهیم شد، علاوه بر آن نکاتی را پیرامون آبیاری قطره ای هوشمند نیز ارائه خواهیم داد، پس برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه با ما همراه باشید.
سیستم آبیاری قطره ای چیست؟
سیستم آبیاری قطره ای روش توزیع آب در سطح کشت به وسیله مجموعه ای از تجهیزات انتقال دهنده آب شامل لوله ها و نوار ها و در نهایت خروج آب از طریق قطره چکان ها با فشار کم در منطقه ریشه گیاهان است، به طوری که در این سیستم تلاش می شود آب تنها در دسترس گیاهان اصلی قرار گیرد و از اتلاف آب به شکل موثری جلوگیری می شود، این روش آبرسانی را تحت عنوان آبیاری موضعی نیز می شناسند.
از مزایای مهم این تکنیک می توان به افزایش راندمان مصرف آب، بالا رفتن بازدهی تولید محصولات، کاهش هزینه های نگهداری و نیروی کار در بلند، سهولت آبرسانی و کشت گیاهان، کاهش رشد علف های هرز به دلیل انتقال آب در منطقه ریشه گیاهان اصلی، امکان اجرا در انواع خاک ها و زمین های مختلف و مدیریت آسان تر آبرسانی و تولید محصولات اشاره کرد.
اصلی ترین اجزای سیستم آبیاری قطره ای که باید بدانید!
تجهیزات و اجزای سیستم آبیاری قطره ای می تواند بسیار متنوع باشد، در واقع نمی توان اجزای ثابتی برای دو پروژه مجزا استفاده گردد، کارشناسان طراحی و اجرای این تکنیک، با توجه به منطقه کشت، نوع گیاهان مورد کشت، ویژگی های خاک، شیب زمین، هدف مخاطبین و میزان هزینه در نظر گرفته شده در این رابطه و غیره اقدام به انتخاب بهترین تجهیزات می نمایند.
ایستگاه پمپاژ
از اصلی ترین بخش های یک سیستم آبیاری قطره ای می توان به ایستگاه پمپاژ، دستگاه های کنترل مرکزی، لوله های اصلی آبرسانی، لوله های فرعی، سیستم فیلتراسیون، قطره چکان ها، شیرآلات و اتصالات به کار رفته در این زمینه اشاره کرد، علاوه بر این موارد می توان از تانک کود نیز در این مسیر استفاده نمود تا بدین وسیله امکان توزیع همزمان کود طی آبیاری نیز فراهم گردد، در ادامه به بررسی و توضیح بیشتر این اجزا خواهیم پرداخت.
آبیاری قطره ای نوعی آبیاری تحت فشار است که برای حرکت آب در طول مسیر، نیازمند تامین انرژی و فشار لازم است. در واقع ایستگاه پمپاژ یکی از بخش های اصلی این نوع روش آبرسانی به گیاهان است که بسته به ارتفاع و شیب زمین و سطح مورد کشت و همچنین بر اساس نوع لوله ها می بایست نوع پمپ مورد استفاده تعیین گردد.
در سطوح کشت پایین که اختلاف شیب و گرانش پمپاژ می تواند تامین کننده فشار لازم برای حرکت آب در طول مسیر باشد همچنین می توان از این بخش صرف نظر کرد، اما در رابطه با سطوح کشت وسیع تر و در زمین هایی که اختلاف شیب زیادی ندارند نیازمند استفاده از پمپ مناسب در سیستم آبیاری قطره ای است.
ایستگاه فیلتراسیون
از دیگر تجهیزات آبیاری قطره ای ایستگاه فیلتراسیون است که نقش حذف ناخالصی های آب را بر عهده دارد، با توجه به این که آب تامین شده از منابع آبی مختلف دارای ناخالصی های گوناگون مانند گل و لای، شن، جلبک ها و غیره است. در صورت عدم فیلتراسیون مناسب، در گذر زمان می توان مشکلات و آسیب های جدی را به شبکه آبرسانی وارد نماید و سبب گرفتگی قطره چکان ها گردد، از این رو استفاده از فیلتر های مناسب یک ضرورت بوده و به افزایش عمر مفید این سیستم کمک خواهد کرد.
انواع مختلفی از فیلتر ها در سیستم آبیاری قطره ای مورد استفاده قرار می گیرد که از این جمله می توان به فیلتر های هیدروسیکلونی، فیلتر های شنی، فیلتر توری و فیلتر دیسکی اشاره کرد، فیلتر هیدروسیکلون که تحت عنوان فیلتر سیکلون نیز شناخته می شود با کمک نیروی گریز از مرکز کار می کند، این نوع فیلتر توانایی جداسازی 98 درصد از ناخالصی های موجود در آب را دارد و در طرح ها و اندازه های مختلف تولید می گردد.
فیلتر های شنی از مخازنی از جنس فولاد یا استیل ضد زنگ تولید می گردد که حاوی ذرات سیلیس با اندازه های متفاوت است، ضمن عبور آب از این فیلتر ها در سیستم آبیاری قطره ای، ذرات و ناخالصی های موجود در آن حذف می گردد.
فیلتر های توری نیز از دیگر انواع سیستم های فیلتراسیون است که قابلیت جداسازی ذرات با اندازه های مختلف را دارند و بسته به اندازه مش های به کار رفته در این فیلتر ها قدرت جداسازی آن نیز متغیر است.
فیلتر های دیسکی که دارای دیسک های انعطاف پذیر است، این فیلتر ها ممکن است خود شوینده باشند و یا نیاز به شستشوی دستی داشته باشند.
لوله های اصلی آبرسانی
لوله های اصلی و نیمه اصلی نقش انتقال آب از تصفیه خانه به لوله های فرعی را بر عهده دارد، این نوع تجهیزات آبیاری قطره ای ممکن است از جنس فولادی باشد و یا از سیمان آزبست، پی وی سی و یا پلی اتیلن ساخته شده باشند.
لوله های فرعی
این لوله ها آب را از لوله های اصلی به گیاهان و منطقه مورد کشت انتقال می دهند، جنس این تجهیزات آبیاری قطره ای از پلی اتیلن بوده و قطر خارجی آن ها معمولاً حدود 16 میلی متر است، قطره چکان ها روی این لوله ها قرار می گیرد.
قطره چکان ها
از دیگر بخش های سیستم آبیاری قطره ای، قطره چکان ها هستند که تنوع زیادی نیز دارند، برخی از این تجهیزات به صورت معمولی طراحی شده اند و قابلیت تغییر فشار آب را ندارند در صورتی که قطره چکان های جبران کننده با استفاده از دیافراگم سیلیکونی که دارد می تواند فشار آب خروجی را ثابت نگه دارد و از این رو برای زمین های ناهموار مناسب است.
علاوه بر تقسیم بندی فوق، قطره چکان ها را می توان به دو گروه کلی خارج لوله ای و داخل لوله ای نیز تقسیم بندی نمود. فواصل قطره چکان ها بسته به نوع گیاهان کشت شده و نیاز آبی آن ها تنظیم می شود، بسته به نوع کشت، جنس خاک و شرایط اقلیمی و شیب زمین می بایست میزان خروجی قطره چکان ها تعیین گردد.
تانک کود
تانک امکان توزیع کود و مواد شیمیایی را در حین آبیاری در بین گیاهان فراهم می سازد، این بخش ممکن است به صورت دستی و یا انژکتوری باشد، مواد اولیه این تانک ها نیز متفاوت است و از پلیمر و یا فلز ساخته می شوند و ظرفیت های مختلفی نیز دارند.
شیرآلات و اتصالات
برای وصل کردن بخش های مختلف سیستم آبیاری قطره ای از انواع اتصالات مختلف سه رایی، زانویی و غیره استفاده می شود، برای تثبیت لوله ها هم از بست ها استفاده می شود.
انواع مختلفی از شیرآلات نیز در این شبکه آبرسانی به کار می رود، شیر های برقی، شیر های مکانیکی، شیر های هیدرولیکی از جمله این موارد هستند، این اجزا برای کنترل جریان آب و قطع و وصل کردن آن کارآیی دارد.
لوله قطره چکان دار
لوله های قطره چکان دار در واقع لوله های منعطفی از جنس پلی اتیلن و دارای قطره چکان هایی هستند که در برخی از انواع سیستم آبیاری قطره ای مورد استفاده قرار می گیرند و قطره چکان های آن امکان جبران فشار را دارند و سهولت نصب و امکان استفاده در سطوح ناهمواره وهمچنین کارآیی آن برای کشت های مختلف و گلخانه ها ، سبب استفاده گسترده آن گردیده است. دبی خروجی لوله های قطره چکان دار متغیر است و می تواند از 1.5 تا 8 لیتر در ساعت متفاوت باشد.
سیستم آبیاری قطره ای هوشمند
آبیاری قطره ای هوشمند یکی از پیشرفته ترین روش های آبیاری است که به صورت خودکار و برنامه ریزی شده به آبرسانی به گیاهان می پردازد. در این شبکه از شیر های تایمردار استفاده می گردد و از این رو می توان آن را بهترین نوع آبیاری قطره ای معرفی نمود.
از روش آبیاری قطره ای هوشمند می توان برای باغ ها، فضا های سبز و زمین ها کشاورزی استفاده نمود و امکان کنترل این سیستم آبیاری قطره ای از راه دور، سبب سهولت کار و کاهش نیاز به نیروی انسانی می گردد.
تجهیزات آبیاری قطره ای آبین پلاست
امروزه شرکت های مختلفی در زمینه تولید و ارائه خدمات سیستم های آبیاری نوین فعالیت می کنند، شرکت آبین پلاست از جمله فعالان نام آشنا در این زمینه است که با سال ها تجربه و فعالیت درخشان در این رابطه توانسته است خدمات ارزنده ای را به مخاطبین ارائه دهد.
آبین پلاست با تولید انواع نوار تیپ آبیاری توانسته است نیاز طیف وسیعی از افراد را پوشش دهد، ارائه محصولات با کیفیت و با قیمت منصافه همواره در اولویت فعالیت این مرکز بوده و توانسته در این مسیر پیشگام باشد.
قیمت تجهیزات آبیاری قطره ای
هزینه و قیمت تجهیزات سیستم آبیاری قطره ای از جمله دغدغه های افرادی است که قصد استفاده از آن را دارند. اگر چه هزینه ابتدایی راه اندازی این سیستم ممکن است بالا باشد، اما در بلند مدت می تواند با بازدهی بالاتر آن را جبران کرده و مقرون به صرفه باشد.
به طور کلی نمی توان قیمت ثابتی را برای راه اندازی یک سیستم آبیاری قطره ای بیان کرد، چرا که عوامل مختلی در این رابطه نقش دارند مانند مساحت مورد کشت، به طوری که هر چه سطح کشت بالاتر باشد، تجهیزات بیشتری را نیاز خواهد داشت.
علاوه بر آن پارامتر هایی مانند اقلیم منطقه کیفیت آب مورد استفاده ، هدف مخاطب و بودجه ای که برای این روش در نظر گرفته است نیز در طراحی نوع سیستم آبیاری قطره ای موثر است که می تواند در تعیین قیمت نهایی نقش داشته باشد.
برای دستیابی به بهترین نوع آبیاری قطره ای می بایست با کارشناسان این حوزه مشورت نمایید، در پایان توصیه می کنیم برای تهیه بهترین تجهیزات با قیمت منصفانه با تیم آبین پلاست در تماس باشید تا شما را در این رابطه راهنمایی نمایند.
