کشاورزی، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر است که با افزایش جمعیت، روزبه‌روز نیاز به آن افزایش می‌یابد. اگرچه تا همین چند دهه گذشته، درختان مختلف، باغات و تاکستان‌ها به روش‌های کرتی و بارانی آبیاری می‌شدند. اما با توجه به بحران شدید آب و معایب این روش‌های آبیاری، امروزه آبیاری قطره ای درختان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
این روش آبیاری که به عنوان آبیاری میکرو یا موضعی نیز شناخته می‌شود، یکی از روش‌های آبیاری تحت فشار است که در آن، آب به وسیله یک پمپ با فشار بالا، در لوله‌ای جریان می‌یابد و از طریق روزنه‌ها یا قطره چکان‌های موجود، به صورت چکه‌ای به گیاه می‌رسد.
اگر قصد آبیاری باغات، انواع فضای سبز، درختان، درختچه‌ها و… را دارید، حتما یکی از دغدغه‌های اصلی شما آبیاری درختان است. آبیاری که علاوه بر صرفه اقتصادی، در آب مصرفی نیز صرفه‌جویی کند و بهترین بازدهی را به دنبال داشته باشد. با آبین پلاست همراه باشید تا مهم ترین مسائل پیرامون آبیاری قطره ای را مورد بررسی قرار دهیم.
آبیاری قطره ای درختان کهنسال
یکی از مهم ترین عوامل در رشد هر گیاه از جمله درختان کهنسال مرکبات، آب مناسب و کافی است که از طریق ریشه و آوندهای چوبی گیاه، به شاخه و برگ برسد و برای رشد بیشتر، بازدهی و تولید محصولات مرغوب مورد استفاده قرار گیرد. در طول سال‌ها با پیشرفت فناوری و دانش کشاورزی، شیوه‌های آبیاری تحولات زیادی پیدا کرده است. اگرچه در ابتدا روش‌های آبیاری غرقابی و بعدا روش بارانی مورد توجه بوده، اما هر یک از این روش‌ها معایبی دارند که باعث هزینه‌های بیشتر کشاورز می‌شود.
به‌عنوان مثال اگرچه روش غرقابی یا کرتی به خوبی نیاز گیاه را برطرف می‌سازد. اما اولا موجب هدررفت مقدار زیادی آب می‌شود. و ثانیا با انتشار آب در محیط، از رشد علف‌های هرز حمایت می‌کند؛ همچنین در این روش امکان تعریق و تبخیر آب از سطح خاک بالاتر می‌رود.
و یا در روش آبیاری بارانی، با پاشش مقدار زیادی آب در محیط وسیع، نه تنها گیاهان مد نظر این آب را دریافت می‌کنند؛ بلکه گیاهان نامطلوب اطراف نیز با دسترسی به آب رشد بیشتری دارند. از طرفی پاشش آب بر شاخه و تنه درخت، احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی را افزایش می‌دهد. در صورتیکه در آبیاری قطره ای درختان، آب تنها در معرض ریشه قرار می‌گیرد و شاخه‌ها خیس نمی‌شوند.
وقتی فناوری تا این حد پیش رفته که کشاورزان می‌توانند با حداقل زحمت و صرفه‌جویی در آب از آبیاری قطره ای هوشمند استقاده کنند؛ چرا این کار را نکنند؟! شاید آبیاری قطره ای درختان برای راه‌اندازی اولیه نیازمند سرمایه قابل توجهی باشد؛ اما بی‌شک این اقدام انقدر سودآور هست با تولید محصولات مرغوب و صرفه‌جویی در آب، صدها برابر سرمایه را بازگرداند.
مزایای آبیاری قطره ای
صرفه‌جویی در مصرف آب
آب مایه حیات است و بیش از ۶۴ درصد آب مصرفی کشور، به کشاورزی اختصاص دارد. از این رو مهم ترین و اصلی‌ترین مزیت آبیاری قطره ای درختان را می‌توان صرفه‌جویی در مصرف آب دانست. در آبیاری قطره‌ای از چند جهت میزان آب مصرفی کاهش می‌یابد. از جمله اینکه آب به صورت متمرکز و موضعی به گیاهان مد نظر می‌رسد و صرف رشد علف‌های هرز نمی‌شود! و همچنین اینکه با انتقال زیر سطحی آب، از تبخیر و تعریق بیش از حد آن جلوگیری به عمل می‌آید.
جلوگیری از فرسایش خاک
وقتی آب به صورت موضعی دردسترس گیاه قرار گیرد، باعث فرسایش و شستشوی خاک نخواهد شد. خاک سرشار از مواد آلی و معدنی مورد نیاز گیاه است که حفظ ترکیبات ان برای رشد گیاه الزام دارد.
صرفه‌جویی در مصرف کود
کودهای شیمیایی و زیستی برای رشد گیاهان ضروری هستند. وقتی این کودها در پای گیاه قرار دارند، آبیاری‌های بارانی و کرتی می‌تواند باعث شسته شدن آن‌ها شوند. اما به کمک آبیاری قطره ای درختان، با گذر ملایم و روزنه‌ای آب، هیچیک از این مواد شسته نخواهند شد و اینگونه هم در مصرف کود صرفه‌جویی می‌شود؛ هم هزینه و هم زحمت کشاورزان.
سازگاری با انواع زمین و عدم نیاز به هموارسازی
لوله‌ها و نوارهای آبیاری قطره‌ای ساخته شده از پلیمر پلی اتیلن انعطاف‌پذیری بالایی دارند و در انواع زمین‌های ناهموار و شیب‌دار قابل استفاده هستند. این خود سبب می‌شود در هزینه، زمان و انرژی صرفه‌جویی شود و کشاورزان در نواحی مختلف بتوانند از مزایای این نوع آبیاری بهره ببرند.
حفظ سلامت درختان
وجود رطوبت در تنه و شاخه و برگ درخت، یعنی فراهم کردن شرایط VIP برای رشد انواع قارچ‌ها!! همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم آبیاری کرتی و بارانی با خیس کردن تنه درختان بستر مناسبی را برای ابتلای درخت به انواع بیماری قارچی فراهم می‌کنند. برخلاف این نوع آبیاری‌ها، آبیاری قطره ای اتوماتیک و انواع آبیاری قطره ای درختان، آب را تنها در مجاورت ریشه قرار می‌دهند و از بسیاری بیماری‌های گیاهان پیشگیری می‌کنند.
جلوگیری از رشد علف‌های هرز
علف‌های هرز، گیاهانی هستند که به صورت ناخواسته و بدون تلاش کشاورز در پیرامون درختان رشد می‌کنند و از طرق مختلف می‌توانند به درختان آسیب برسانند.
یکی از این راه‌های آسیب‌رسان، رقابت گیاهان هرز با درختان برای دریافت منابع آب و غذا است. وقتی آبیاری با پاشش گسترده انجام شود، این علف‌ها نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند و با سیراب شدن، به رشد سریع و بهتر خود ادامه می‌دهند.
پس آبیاری قطره ای درختان روشی برای آبیاری موضعی است که تنها گیاه هدف را آبرسانی می‌کند و از حمایت علف‌های هرز به دور است.
سازگاری با انواع خاک، آب و درخت
آبیاری قطره ای درختان به روش‌های متنوعی انجام می‌شود. برحسب اینکه درخت چه دوره رشدی دارد؛ خاک چقدر آب را در خود نگه می‌دارد و کیفیت آب چگونه است، برای آبیاری قطره ای درختان راه‌های متعددی وجود دارد.
افزون بر اینکه سیستم آبیاری قطره ای هوشمند در انواع زمین‌ها با اشکال نامنظم نیز کاربرد دارد، با وجود فیلتراسیون قوی آب در آبیاری قطره‌ای، می‌توان از آب‌های غیرآشامیدنی و بازیافتی هم استفاده کرد.
افزایش کیفیت محصولات
عمده روش‌های آبیاری قطره ای درختان، بر آبیاری درختان میوه‌دار متمرکز هستند و کیفیت محصولات باغات و تاکستان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه هرچه بازدهی درختان بهتر باشد، سود بیشتری نصیب کشاورز خواهد شد. در آبیاری قطره ای درختان با آبدهی موضعی و حفظ کودها و مواد شیمیایی، بی‌شک محصولات از کیفیت بهتری برخوردار هستند و سرمایه صرف شده با چندین برابر سود به فرد بازخواهد گشت.
یکنواختی آبدهی و قابلیت تنظیم
در آبیاری قطره ای درختان، می‌توان میزان آبدهی را به طور کامل کنترل و تنظیم کرد. چراکه میزان آن از طریق دریپرها قابلیت تنظیم دارد. همچنین در هر میزان آبدهی، انتشار آب در میان درختان مختلف یکنواخت است و از این جهت همه درختان با کیفیت بالا و هم‌تراز رشد می‌کنند.
کاهش نیاز به نیروی انسانی
در آبیاری قطره ای اتوماتیک نیاز چندانی به وجود نیروی انسانی نیست. آبیاری قطره ای هوشمند است و به‌وسیله تنظیمات اعمال شده در ساعات منظم، آبی با فشار سفارشی را در اختیار ریشه درختان قرار می‌دهد.
سوالات متداول
معایب آبیاری قطره ای درختان چیست؟
اگرچه مزایای بیشماری برای آبیاری درختان به صورت قطره‌ای وجود دارد. اما این روش نیز معایب خاص خود را دارد. در ابتدای راه‌اندازی این سیستم آبیاری، صرف هزینه بالایی لازم است. چراکه متراژ بالاست و هر یک از لوله‌ها و اتصالات هزینه خاص خود را دارند. البته این هزینه با سودآوری حداکثری درختان بعد از آبیاری متمرکز به خوبی جبران می‌شود.
اما از دیگر معایب آبیاری قطره ای درختان این است که در صورت نصب زیرسطحی از دیدگان کشاورز دور می‌ماند. از این رو اگر مشکلی در عملکرد آن پدید آید، امکان اطلاع از آن و همچنین برطرف کردن آن به این سادگی‌ها مقدور نمی‌باشد.
از طرفی لوله‌های بی کیفیت قطره‌ای که فیلتراسیون مناسبی ندارند، می‌توانند براحتی دچار گرفتگی شوند و کار را لنگ بگذارند! البته تمام این مشکلات با بررسی و مشورت از متخصصان آبین پلاست برطرف می‌شوند!
نکات مهم آبیاری قطره ای چیست؟
برای پیاده‌سازی سیستم آبیاری قطره‌ای درختان، از نکات مهم آبیاری قطره ای، کمک گرفتن از متخصصان و کارشناسان خبره این حوزه است. چراکه این افراد با داشتن علم و مهارت لازم می‌دانند چه نوع تجهیزاتی برایتان کاربردی‌تر خواهد بود. از جمله پارامترهایی که ایشان مورد بررسی قرار می‌دهند، آب و هوای محیط، موقعیت جغرافیایی، نوع درخت و شیوه کاشت هستند که همه در روند آبیاری تاثیر مهمی دارند.
سیستم آبیاری قطره‌ای درختان چه تجهیزاتی را دربرمی‌گیرد؟
سیستم آبیاری قطره ای اتوماتیک درختان، تجهیزات متعدد و متنوعی را دربرمی‌گیرد که از منبع آب تا محل قرارگیری درخت کشیده شده‌اند. اصلی‌ترین تجهیزات این سیستم لوله قطره چکان‌دار یا نوار تیپ آبیاری است که با توجه به نوع زمین و درخت انتخاب می شود.
این لوله پلیمری به کمک اتصالات به منبع آب، ایستگاه پمپاژ (پمپ آب) و ایستگاه فیلتراسیون وصل می‌شود و آب را از خود عبور می‌دهد. فیلترسایکلون و فیلتر شنی در کنار هم به تصفیه آب ورودی می‌پردازند و از لازمه‌های یک سازوکار پیشرفته آبیاری قطره‌ای هستند.
در نهایت…
در این نوشته از تجهیزات آبیاری آبین پلاست، با مزایا و معایب آبیاری قطره‌ای و همچنین با نکات مهم آبیاری قطره ای آشنا شدیم. توجه داشته باشید که افزون بر مشورت با افراد متخصص، توجه به دستورالعمل‌های شرکت سازنده تجهیزات آبیاری قطره ای درختان نیز می‌تواند به انتخاب بهتر شما کمک کند. خصوصا اگر درختان میوه دارید، این روش تا حد زیادی بازدهی و مرغوبیت محصولاتتان را افزایش می‌دهد.
