امروزه استفاده از آبیاری تحت فشار به یک نیاز ضروری در بخش کشاورزی تبدیل گشته است، با توجه به محدودیت های منابع آبی و شرایط اقلیمی کشور، مدیریت مصرف آب از مباحث جدی می باشد، از طرفی بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی می باشد، از این رو با استفاده از روش های پر بازده تر در سیستم آّبیاری می توان از هدر رفت آب جلوگیری نمود. امروزه از این روش های مدرن علاوه بر بخش کشاورزی در سیستم آبیاری فضای سبز نیز به صورت گسترده استفاده می گردد و می تواند سبب تسهیل و بهبود روند نگهداری از فضاهای سبز گردد.
از جمله سیستم های رایج آبیاری مدرن می توان به آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای اشاره کرد، در این مقاله قصد داریم به بررسی بیشتر سیستم آّبیاری مدرن قطره ای بپردازیم و با انواع آن، تجهیزات مورد نیاز در این سیستم، طرز کار، مزیت ها و محدودیت های احتمالی این روش آشنا خواهیم شد.
مزیت های سیستم آبیاری تحت فشار
صرفه جویی در مصرف آب
از مهم ترین مزیت های سیستم آبیاری تحت فشار مدیریت مصرف آب و پیشگیری از هدر رفت آن می باشد، که با توجه به محدودیت های منابع آبی کشور یک امر ضروری می باشد، راندمان مصرف آب در این سیستم ها می تواند 70 تا 90 درصد باشد که تفاوت چشمگیری با روش های سنتی دارد.
بهبود راندمان فعالیت تولید محصول
از دیگر فواید این سیستم های آبیاری، افزایش راندمان تولید محصولات می باشد، به طوری که تحت این سیستم آبیاری می توان آب را متناسب با نیاز آبی گیاهان مختلف تنظیم نمود، همان طور که می دانید گیاهان مختلف نیاز آبی متفاوتی دارند، از طرفی بسته به مراحل رشد گیاهان می توان میزان دبی آب را تنظیم نمود.
کاهش علف های هرز از دیگر مزیت های این نوع سیستم ها می باشد به طوری که در سیستم آبرسانی قطره ای تنها آب در محدوده گیاهان زراعی در دسترس می باشد، علاوه بر این می توان کود و سم را نیز به صورت محلول در آب همزمان پخش نمود.
متناسب با انواع زمین های کشاورزی
از دیگر مزایای آبیاری تحت فشار، امکان به کار گیری آن در شرایط مختلف و زمین هایی است که دارای پستی و بلندی هستند، علاوه بر آن در حفظ کیفیت خاک و جلوگیری از فرسایش آن نیز موثر خواهد بود، در این سیستم نیاز به نیروی انسانی زیاد نمی باشد و می توان سطح کشت وسیع را به آسانی آبرسانی نمود.
معرفی انواع سیستم های آبیاری تحت فشار
آبیاری تحت فشار خود شامل انواع مختلفی می باشد، که شامل سیستم آبرسانی بارانی و قطره ای می باشد، و هر یک دارای مزیت های متعددی می باشد و به طور گسترده در مناطق مختلف به کار می رود.
آبیاری بارانی
آبیاری بارانی روشی از سیستم آبرسانی تحت فشار است که طی آن آب با عبور از لوله های انتقال دهنده در مسیر در نهایت توسط آبپاش هایی به صورت بارانی در سطح زمین پخش می گردد، راندمان این روش می تواند تا 70 درصد نیز باشد.
آبیاری میکرو یا قطره ای
از دیگر روش های آبیاری تحت فشار، سیستم آبیاری میکرو یا قطره ای است که با نام آبیاری موضعی نیز شناخته می شود، در این روش نیز آب تحت فشار در لوله ها عبور می کند و در منطقه ریشه گیاه توسط قطره چکان ها خارج می گردد.
آبیاری تحت فشار قطره ای چیست؟
به طور کلی می توان انواع سیستم آبیاری را به دو نوع سنتی و مدرن تقسیم بندی نمود، در آبیاری سنتی میزان هدر رفت آب بسیار بالا است در حالی که در سیستم های نوین آبیاری تمرکز بر آبرسانی بر محل رشد گیاهان است و از هدر رفت آب در مسیرهای انتقال آب جلوگیری می گردد.
آبیاری تحت فشار به سیستم هایی از آبیاری اشاره دارد که در آن آب با فشار نسبی بیشتر از یک اتمسفر در داخل لوله ها و تجهیزات تعبیه شده در جریان می باشد، نیروی مورد نیاز در این سیستم توسط انرژی برق تامین می گردد.
آبیاری قطره ای نیز یکی از انواع سیستم آبرسانی تحت فشار می باشد، این روش که تحت عنوان آبیاری میکرو یا موضعی نیز شناخته می شود، بر انتقال آب در ناحیه ریشه گیاهان تمرکز دارد و از این رو سبب کاهش چشمگیر مصرف آب گشته و در پی آن افزایش راندمان تولید را نیز به همراه دارد. این سیستم آبیاری علاوه بر کاربردهای گسترده ای که در بخش کشاورزی دارد، می تواند انتخاب مناسبی برای سیستم آبیاری فضاری سبز نیز باشد.
طرز کار کلی سیستم قطره ای تحت فشار
در سیستم آبرسانی قطره ای، آب در لوله های انتقال آب جریان می یابد و در انتهای مسیر توسط خروجی هایی که قطره چکان نامیده می شوند به منطقه ریشه گیاه منتقل می گردد، در واقع طول لوله ها و تعداد و اندازه قطره چکان ها در میزان دبی خروجی آب تاثیر گذار خواهد بود و علاوه بر آن بر اساس بافت خاک و نوع گیاه کشت شده می بایست دبی و خروجی آب تنظیم گردد.
کیفیت تجهیزات در این سیستم آبیاری اهمیت زیادی دارد و از تحمیل هزینه های اضافی جلوگیری می کند، مجموعه آبین پلاست از جمله تولید کنندگان تجهیزات سیستم های آبرسانی تحت فشار می باشد که طی سال ها فعالیت و تجربه خود بهترین خدمات را در این زمینه ارائه داده است.
تجهیزات آبیاری تحت فشار چیست؟
آبیاری تحت فشار نیازمند استفاده از تجهیزات مختلف می باشد که بسته به نوع سیستم آبیاری و همچنین نوع کشت، می بایست تجهیزات متناسب انتخاب گردد.
از جمله تجهیزات رایج در این زمینه می توان به پمپ آب اشاره کرد که آب را در لوله ها به جریان می اندازد، علاوه بر آن لوله های اصلی و فرعی از جنس پلی اتیلن و با ضخامت های مختلف نقش انتقال آب طی مسیرهای انتقالی را بر عهده دارند. نوار های تیپ از دیگر تجهیزات مورد استفاده در سیستم آبرسانی تحت فشار قطره ای است و آب از دریپرهای روی آن خارج می گردد، از تجهیزات دیگر در این نوع آبیاری مدرن می توان به قطره چکان های مختلف، آبپاش ها، بابلرها، شیرهای برقی، فیلترهای گوناگون جهت حذف ناخالصی های موجود در آب، میکروفیلترها و کنترلر آبیاری در سیستم آبیاری هوشمند اشاره کرد.
شرکت آبین پلاست از مجموعه های فعال در زمینه تولید لوله ، تجیهزات و نوار تیپ آبیاری قطره ای می باشد، تولیدات این مجموعه با بهترین کیفیت تولید و به بازار عرضه می گردد.
محدودیت های آبیاری تحت فشار
با وجود مزایای بی شمار سیستم های مدرن آبیاری تحت فشار که به آن ها اشاره شد، محدودیت هایی نیز در این سیستم های آبرسانی وجود دارد، از جمله این موارد می توان به هزینه اولیه بالای این نوع سیستم ها اشاره کرد، با توجه به نوع تجهیزات و سیستم مورد استفاده هزینه ها متغیر خواهد بود، اما باید توجه داشت با توجه به راندمان بالای این روش ، در بلند مدت مقرون به صرفه خواهد بود.
کیفیت آب در این روش آبیاری اهمیت دارد، در صورت وجود ناخالصی و کیفیت پایین آب، می تواند عوارضی مانند گرفتگی لوله ها و تخریب آن را در پی داشته باشد، از طرفی این تجهیزات نیازمند مراقبت و رسیدگی می باشند. از دیگر محدودیت های این روش آبیاری، محدودیت های آب و هوایی است، برای مثال در مناطقی که وزش باد شدید هستند و یا آب و هوای بسیار خشک دارند، نمی توان از آبیاری بارانی استفاده نمود.
اصول نگهداری از سیستم آبیاری قطره ای
از جمله مهمترین اصول نگهداری از سیستم آبیاری قطره ای جلوگیری از انسداد و گرفتگی لوله های انتقال آب و قطره چکان ها می باشد، در صورتی که آب مورد استفاده در این سیستم ها حاوی املاح زیاد باشد نیاز به فیلتراسیون می باشد، این فیلترها نیز می بایست به صورت دوره ای سرویس گردد.
بررسی دوره ای لوله ها و اتصالات آن جهت تشخیص و شناسایی خرابی های مسیر انتقال نیز ضرورت دارد، که می تواند از طریق بررسی فشار در لوله ها بررسی گردد. علاوه بر موارد فوق، از دیگر اصول نگهداری از سیستم آبیاری قطره ای شستشوی دوره ای لوله های اصلی، فرعی و جانبی می باشد تا از گرفتگی آن پیشگیری گردد، قطره چکان ها و خروجی های آب باید مرتب بررسی گردد تا از انتقال دبی یکنواخت آب اطمینان حاصل گردد.
در این مقاله با روش های مدرن آبیاری تحت فشار آشنا شدیم، همان طور که اشاره شد این سیستم ها با افزایش راندمان مصرف آب نقش بسیار مهمی در حفظ منابع آبی کشور دارد، علاوه بر آن با مکانیزه سازی آبیاری نیاز به نیروی انسانی نیز کاهش می یابد، تجهیزات مختلفی در این نوع سیستم های آبیاری استفاده می گردد که بسته به نوع گیاه و منطقه تحت کشت می بایست تجهیزات مناسب تهیه گردد.حفظ و نگهداری از این نوع سیستم های آبیاری مدرن نقش بسیار مهمی در افزایش بهره وری آن ها داشته و علاوه بر آن از هزینه های اضافی جهت تعمیرات نیز پیشگیری می نماید.
سوالات متداول
پارامترهای مختلفی از جمله سطح کشت، نوع کشت، محل مورد استفاده و غیره در تخمین هزینه این نوع آبیاری تاثیر دارد و می بایست به طور دقیق با کارشناسان مشورت نمایید.
فیلترها، لوله های انتقال آب، قطره چکان ها، پمپ و اتصالات از جمله مهمترین تجهیزات این نوع آبیاری می باشد.
